Η υπομονή στον αθλητισμό ως πνευματικό εργαλείο: πώς την αναπτύσσουμε;

Η υπομονή στον αθλητισμό ως πνευματικό εργαλείο: πώς την αναπτύσσουμε;

Η υπομονή στον αθλητισμό ως πνευματικό εργαλείο: πώς την αναπτύσσουμε;Ξεκίνησα να γράφω το συγκεκριμένο κείμενο με αφορμή καθημερινά περιστατικά που βιώνω όντας στο χώρο του αθλητισμού. Τελικά, χρειάστηκα πολύ χρόνο και υπομονή για να γράψω για την “υπομονή"!



Η αλήθεια είναι ότι ενώ μιλάμε συχνά για αυτή, ακούμε τη λέξη σχεδόν καθημερινά, δύσκολα την προσδιορίζουμε και ακόμα πιο δύσκολα τη μαθαίνουμε και την πράττουμε (οι ίδιοι), πόσο μάλλον να την εκπαιδεύσουμε ή ενισχύσουμε (σε άλλους). Ας μην ξεχνάμε ότι ζούμε στην εποχή των γρήγορων και εύκολων λύσεων (τεχνολογία, αυτοματοποίηση, μεγάλη ποικιλία αγαθών) και της απαίτησης άμεσων αποτελεσμάτων - εξάλλου συνεχώς ακούμε "το αποτέλεσμα μετράει, όσο γρηγορότερα και όσο περισσότερα τόσο καλύτερα” -, παράγοντες που δε βοηθάνε στο ελάχιστο την ανάπτυξη της υπομονής γενικότερα στη ζωή μας.

Τι εννοούμε όμως με τον όρο υπομονή; Ονομάζουμε έτσι, την τάση του ανθρώπου να περιμένει ψύχραιμα όταν έρχεται αντιμέτωπος με απογοήτευση, δυσκολίες/αντιξοότητες ή ταλαιπωρία/πόνο (Schnitker, 2012).  Μιλώντας για υπομονή, μπορούμε να αναφερθούμε σε περιστατικά στην καθημερινότητά μας, όπως από το να περιμένουμε ψύχραιμα σε ένα φανάρι ή σε μια ουρά σε ταμείο καταστήματος, μέχρι το να αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα υγείας ή μία δυσλειτουργική κατάσταση π.χ. στο οικογενειακό, σχολικό ή εργασιακό περιβάλλον.

Η υπομονή στον αθλητισμό ως πνευματικό εργαλείο: πώς την αναπτύσσουμε;

Ας μιλήσουμε όμως για την υπομονή στο πλαίσιο του αθλητισμού, που αποτελεί και την πηγή του ενδιαφέροντός μας στο παρόν άρθρο. Αποτελεί κοινό μυστικό ότι η υπομονή είναι αρετή και στο χώρο των σπορ. Γιατί; Φανταστείτε για παράδειγμα τις παρακάτω συνθήκες είτε ως αθλητές, προπονητές, γονείς, είτε ακόμα και ως διοικήσεις συλλόγων:

•η απόδοση δεν είναι η επιθυμητή (προπόνηση, αγώνα),

•δεν υπάρχει εμφανής άμεση βελτίωση,

•πίεση και διαχείριση αποτελέσματος αγώνα (είτε θετικού, είτε αρνητικού) και κατά τη
   διάρκεια αυτού,

•τραυματισμοί,

•λιγότερος χρόνος συμμετοχής από το “αναμενόμενο”,

•μετάβαση από την εφηβική στην πρώτη ομάδα,

•λάθη (ιδίων, συμπαικτών, προπονητών),

•“αμφισβητούμενες" αποφάσεις διαιτητών,

•μη τήρηση οδηγιών (π.χ. του προπονητή σε κάποιο τάιμ ουτ),

•έλλειψη ενδιαφέροντος για προπόνηση ή (θεωρητικά) “εύκολο” αγώνα,

•χτίσιμο συνοχής ομάδας

και πώς αντιδράτε σε αυτές. Πώς πιστεύετε ότι θα αντιδρούσατε σε δεύτερο χρόνο, με μια άλλη ματιά, πιο θετική; Ακούω συχνά τους αθλητές να λένε “δεν είχαμε υπομονή και έτσι δεν κάναμε αυτό που ξέραμε”. Ας παραδεχτούμε, λοιπόν, ότι όταν χάνουμε την υπομονή μας συνήθως οι αποφάσεις μας και εν τέλει οι συμπεριφορές / πράξεις μας δεν είναι οι επιθυμητές με αποτέλεσμα τη μειωμένη απόδοση. Πώς όμως μπορούμε να βελτιώσουμε την υπομονή μας;

Αρχικά, είναι σημαντικό να έχουμε υπόψη ότι υπομονή δε σημαίνει παθητικότητα και η ανάπτυξή της απαιτεί εξάσκηση, επιμονή και προσπάθεια:

Έχω ρεαλιστικές προσδοκίες, εστιάζω στη διαδικασία και προσαρμόζομαι στο παρόν. Στο δρόμο της αθλητικής πορείας των ατόμων είναι αναγκαία η τοποθέτηση ρεαλιστικών στόχων. Μερικές φορές έχοντας βιώσει ένα γρήγορο επίτευγμα, χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, αναμένουμε να συμβαίνει το ίδιο κάθε φορά, χωρίς να έχουμε αξιολογήσει την κατάστασή μας και κατά πόσο είμαστε προετοιμασμένοι σωστά. Το γεγονός αυτό μπορεί να θρέψει την ανυπομονησία μας όταν τελικά τα πράγματα δεν έρχονται όπως τα περιμένουμε και ερχόμαστε αντιμέτωποι με μια κατάσταση που χρειάζεται περισσότερο χρόνο για να ολοκληρωθεί ή να ξεπεραστεί. Η βελτίωση, η εξέλιξη ή/και η επιτυχία έρχεται μέσα από προσπάθεια και αυτό απαιτεί τον ανάλογο χρόνο. Επομένως, όταν τα πράγματα πάνε στραβά, αντί να αποθαρρυνθούμε και να να παραιτηθούμε, ας επαναπροσδιορίσουμε το πλάνο μας εστιάζοντας στη διαδικασία, στο έργο μας. Η επικέντρωσή μας περισσότερο στη διαδικασία παρά στο χρόνο ολοκλήρωσης, βοηθά και στο να κατευθύνουμε τη συγκέντρωσή μας στην παρούσα στιγμή.

Επιλέγω να είμαι μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος, αναγνωρίζοντας τα εμπόδια ως προσωρινά. Ενισχύουμε την υπομονή μας όταν βλέπουμε τα εμπόδια με μια πιο λειτουργική ματιά, ως μια απαραίτητη ανατροφοδότητη προκειμένου να φτάσουμε τις δυνατότητές μας και επομένως προσωρινά. Εστιάζοντας όπως είπαμε στη διαδικασία, αντί να εγκλωβιστούμε στην αρνητική σκέψη “Γιατί συμβαίνει σε μένα αυτό;” ας αναρωτηθούμε π.χ. στην αρχή κάθε προπόνησης “Τι μπορώ να κάνω σήμερα για να έρθω πιο κοντά στο σημείο που θέλω να φτάσω;”

Αναγνωρίζω / εντοπίζω τα ερεθίσματα και ανακαλύπτω την ενοχλητική κατάσταση.  Η ενημερότητά μας για το τι μας προκαλεί ανυπομονησία, άγχος, ένταση, αναστάτωση, χάσιμο ελέγχου στο γήπεδο, βοηθά στη μείωση συχνότητας της ανυπομονίας. Κάνοντας μια λίστα με όλα όσα μας προκαλούν τα παραπάνω, ένα scouting του εαυτού μας δηλαδή (π.χ. πότε, γιατί κ πού στο γήπεδο έχω την τάση να χάνω τον έλεγχο) μαθαίνουμε να αναγνωρίζουμε τα σωματικά και πνευματικά σημάδια, πότε γινόμαστε ανυπόμονοι, έτσι ώστε να μπορέσουμε να αναπτύξουμε μια διαφορετική στρατηγική. Τι συμβαίνει όταν είμαστε ανυπόμονοι; Ποια είναι τα συναισθήματά μας; Τι αλλαγές μπορούμε να κάνουμε για να μειώσουμε το επίπεδο της ανυπομονησίας μας; Κατανοώντας τη, μας δίνεται η ευκαιρία να μάθουμε από αυτή.

Μαθαίνω να χαλαρώνω. Μπορεί η ανάπτυξη υπομονής να απαιτεί χρόνο, καθώς προϋποθέτει αλλαγή της στάσης μας, ωστόσο, μπορούμε να μάθουμε άμεσα πώς να χαλαρώνουμε χρησιμοποιώντας τεχνικές χαλάρωσης. Όταν αντιλαμβανόμαστε ότι χάνουμε την υπομονή μας, μπορούμε να κάνουμε μια παύση, να πάρουμε μερικές βαθιές αναπνοές με αργό ρυθμό από τη μύτη, εκπνέοντας πολύ αργά από το στόμα.

Η υπομονή στον αθλητισμό ως πνευματικό εργαλείο: πώς την αναπτύσσουμε;

Προετοιμάζομαι για το απρόσμενο. Όπως στη ζωή, έτσι και στον αθλητισμό, τα πράγματα δεν γίνονται πάντα όπως έχουν σχεδιαστεί. Απρόσμενα γεγονότα συμβαίνουν συνέχεια, όπως τραυματισμοί ή διάφορα περιστατικά κατά τη διάρκεια του αγώνα που μπορούν να μας αποπροσανατολίσουν. Μαθαίνουμε να αποδεχόμαστε αυτό που συμβαίνει και εφαρμόζουμε ένα δεύτερο πλάνο (βάσει των όσων είπαμε παραπάνω).  

Η υπομονή δεν εγγυάται την επιτυχία, αλλά δημιουργεί ενα περιβάλλον που ευνοεί την επιτυχία. Έρχεται σε αντίθεση με το φόβο, την ανησυχία και την αμφιβολία. Προδιαθέτει τον αθλητή / προπονητή να αποδώσει καλά και επιτρέπει στο ταλέντο να ξεδιπλωθεί. Αρκεί να μην ξεχνάμε ότι έχει τις ρίζες της στην πεποίθηση ότι μπορούμε να υπερνικήσουμε τις δυσκολίες.

Δήμητρα Νούλα
Αθλητική Ψυχολόγος MSc
noulad@sportpsychology.me
Πηγή: http://www.sportpsychology.me